کرادفاندینگ یا تأمین مالی جمعی، روشی برای جذب سرمایه است که در آن، یک پروژه، کسب و کار یا هدف، از طریق جمعآوری مبالغ کوچک از تعداد زیادی سرمایهگذار یا حامی (عموماً آنلاین) منابع مالی مورد نیاز خود را تأمین میکند.
کرادفاندینگ (Crowdfunding) که به معنای تأمین مالی جمعی است، روشی است که به کارآفرینان، هنرمندان، یا صاحبان پروژهها اجازه میدهد تا به جای تکیه بر یک یا چند سرمایهگذار بزرگ، سرمایه مورد نیاز خود را از طریق مبالغ خرد و کوچک از تعداد زیادی از افراد (عموم مردم یا همان “Crowd”) جذب کنند. این فرآیند معمولاً از طریق پلتفرمهای آنلاین تخصصی انجام میشود.
💡 انواع اصلی کرادفاندینگ
کرادفاندینگ مدلهای مختلفی دارد که نحوه بازگشت سرمایه یا پاداش مشارکتکنندگان در آنها متفاوت است:
- کرادفاندینگ مبتنی بر بدهی (Debt-based / Lending):
- در این مدل، سرمایهگذاران به پروژه وام میدهند و انتظار دارند که اصل پول خود را به همراه سود (مشابه تسهیلات بانکی) در یک دوره زمانی مشخص پس بگیرند.
- کرادفاندینگ مبتنی بر سهام (Equity-based):
- سرمایهگذاران در ازای پول خود، بخشی از مالکیت (سهام) شرکت یا کسبوکار را به دست میآورند و در سود و زیان آتی آن شریک میشوند.
- کرادفاندینگ مبتنی بر پاداش (Reward-based):
- حامیان در ازای کمک مالی، پاداش غیرمالی دریافت میکنند که معمولاً همان محصول نهایی پروژه (مانند یک بازی، کتاب، یا گجت جدید) یا خدمات ویژه است (مانند کیکاستارتر).
- کرادفاندینگ مبتنی بر اهدا/کمک مالی (Donation-based):
- در این مدل، افراد بدون انتظار هیچگونه بازگشت مالی یا پاداش مادی، صرفاً برای حمایت از یک هدف خیریه، اجتماعی، یا شخصی (مانند کمک به بیماران یا بلایای طبیعی) پول اهدا میکنند.
🎯 مزایای کلیدی - دسترسی آسانتر به سرمایه: برای استارتاپها و کسبوکارهای کوچک که امکان جذب سرمایه از بانکها یا سرمایهگذاران بزرگ را ندارند، بسیار مناسب است.
- اثبات بازار (Market Validation): با جذب حمایت جمعی، صاحبان ایده قبل از تولید انبوه، میزان علاقه بازار به محصول خود را میسنجند.
- بازاریابی و اجتماعسازی: کمپین کرادفاندینگ توجه عمومی را جلب کرده و یک جامعه اولیه از مشتریان وفادار را ایجاد میکند.
🇮🇷 کرادفاندینگ در ایران و نحوه سرمایهگذاری
در ایران، عمده کرادفاندینگها در حوزه مبتنی بر بدهی (لندینگ) و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار (فرابورس) و از طریق پلتفرمهای رسمی انجام میشود.
💰 پلتفرمهای کرادفاندینگ ایرانی
پلتفرمها یا سکوهای رسمی زیادی با مجوز فرابورس در ایران فعالیت میکنند که معمولاً وابسته به کارگزاریها یا نهادهای مالی هستند. برخی از نمونهها عبارتند از:
- دونگی (Dongi)
- کاریزما کراد (CharismaCrowd)
- زرین کراد (ZarrinCrowd)
- آیفاند (iFund)
- همآفرین (Hamafarin)
- زیما (Zeema)
- کارنکراد (KarenCrowd)
📝 مراحل سرمایهگذاری
برای مشارکت در این طرحها به عنوان سرمایهگذار خرد، مراحل زیر را دنبال کنید: - ثبت نام در سجام: ابتدا باید در سامانه سجام (سامانه جامع اطلاعات مشتریان) احراز هویت کرده باشید، که پیشنیاز هرگونه فعالیت در بازار سرمایه است.
- انتخاب پلتفرم: در یکی از سکوهای کرادفاندینگ معتبر و دارای مجوز فرابورس ثبت نام کنید.
- بررسی طرحها: طرحهای فعال را بررسی کنید. معمولاً اطلاعاتی مانند:
- هدف و جزئیات پروژه (تولید، توسعه کسبوکار و…)
- مبلغ مورد نیاز و مدت زمان طرح
- نرخ سود پیشبینی شده و مواعد پرداخت (مثلاً سود هر ۳ ماه یکبار)
- تضمینات (مانند ضمانتنامه بانکی برای اصل سرمایه)
- سرمایهگذاری: در نهایت، با توجه به ریسک و بازده طرح، مبلغ مورد نظر خود را سرمایهگذاری میکنید.
نکته مهم: این نوع سرمایهگذاری اغلب با تضمین اصل سرمایه (توسط ضمانتنامه) انجام میشود، اما تضمینی برای محقق شدن کامل سود پیشبینی شده وجود ندارد و همیشه باید به ریسکهای هر پروژه توجه کرد.