تعریف ریسک:
در فرهنگ فارسی عمید، ریسک یا احتمال عبارت است از: “اقدام به کاری که نتیجه آن معلوم نبوده و احتمال خطر یا ضرر در آن وجود داشته باشد”. ریسک به معناي عدم قطعیت و احتمال انحراف ارزش یک متغیر نسبت به ارزش مورد انتظار آن است. همچنین ریسک را می توان به عنوان یک رویداد مهم غیر منتظره که معمولاً به صورت تغییر در ارزش دارایی ها و بدهیها است؛ تعریف کرد.
به عبارت دیگر ریسک به معنای امکان وقوع یک خسارت و زیان، اعم از مالی و غیرمالی در نتیجه انجام یک فعالیت است. ریسک جزء ذاتي فعاليتهاي اقتصادي محسوب می شود و احتمال به صفر رساندن ميزان ريسك در فعاليتهاي اقتصادي بسیار کم است، اما مدیریت ریسک با هدف کاهش یا حذف تبعات منفی آن می باید در دستور کار مدیران قرار گیرد.
از طرفی دیگر، ریسک ترکیبی از احتمال وقوع رویدادی مشخص و نتایج احتمالی ناشی از وقوع آن رویداد است. تعریف ریاضی ریسک به صورت زیر است:
ریسک = احتمال وقوع پیشامد (ضربدر) پیامدهای ناشی از وقوع پیشامد
» سازمان بین المللی استاندارد (ISO Guide 73:2009)، ریسک را به صورت زیر تعریف می کند:
“ریسک عبارت است از تأثیر عدم قطعیت در اهداف”. در تعاریف ارائه شده مذکور، دو نکته وجود دارد:
1- چنانچه احتمال یک رویداد به طور دقیق معادل صفر (0%) یا یک (100%) باشد، به کارگیری واژه ریسک معنا ندارد.
2- ریسک، آثار و پیامدهای متعددی دارد که این آثار میتواند در جهت مثبت (مشروط بر مدیریت بهینه ریسک) یا در جهت منفی باشد.
تعریف مدیریت ریسک:
مديريت ريسک به معنای تشخيص وکنترل خطرات به منظور حفاظت از داراييها و ایجاد فرصت براي پیشبرد اهداف تدوین شده و انجام فعاليتهاي موفقيتآميز سازمان است.
برخی افراد عمدتاً بر جنبه منفي ریسک متمرکز شده اند و معمولاً ريسك رابه عنوان اثر منفي بر سازمان می¬دانند؛ در صورتيكه ريسك و بازده رابطه مستقیمی با هم دارند و مدیریت ریسک ميتواند دريچهاي بر استفاده از فرصتها، توسعه، بهبود فرآیندها و بکارگیری تفكر جديد با هدف کسب منافع اقتصادی نيز بگشاید.
برای اینکه مدیریت ریسک به صورت صحیح پیاده سازی شود و عمل کند؛ لازم است همه افراد سازمان در راستای نتایج مطلوب حاصل از رشد و توسعه آن مشارکت کنند و برنامه ریزی مدیریت ریسک نیز باید بر اساس استانداردها و الزامات قوانین داخلی و بین المللی انجام بگیرد.
اهداف مدیریت ریسک:
اهداف کلی مدیریت ریسک شامل موارد زیر است:
- اهداف استراتژیک: دستیابی به راهبردهای سطح بالا که با مأموریت سازمان همسو و حامی آنها باشد.
- اهداف عملیاتی: استفاده کارا و اثربخش از منابع
- اهداف گزارشگری: ارتقای اعتبار گزارشهای سازمانی
- تطابق: انطباق و پیروی از قوانین و مقررات کاربردی و نیز دستیابی به استانداردهای تعریف شده.
همچنین پیاده سازی مدیریت ریسک در سازمان دارای پیامدهای زیر است:
1- حفظ بقاء و ادامه فعالیت سازمان 5- صرفه جویی در هزینه ها
2- رشد مستمر 6- متوقف نشدن عملیات
3- کاهش نگرانی ها 7- افزایش درآمدها
4- ایفای مسئولیت اجتماعی 8- رعایت مقررات و الزامات
» برای تدوین اهداف مدیریت ریسک در هر شرکت باید به خصوصیاتی نظیر واضح و دقیق بودن اهداف، قابل سنجش و اندازه گیری بودن آنها، واقع بینانه بودن اهداف، سازگار بودن اهداف مدیریت ریسک با اهداف سازمان، قابل دسترس بودن اهداف و امکان تحقق اهداف مدیریت ریسک در یک دوره زمانی مشخص، توجه کرد.